Sosyal Medya

Makale

1913Â’te Suriye ve FilistinÂ’deki manzara..

tarihinde yayınlandı.

“Ä°kinci MeÅŸrutiyet” dönemi mütefekkirlerinden Yusuf Akçura, 1913 yılında Hacc yapmak amacıyla çıktığı Suriye, Lübnan ve Filistin yolculuklarına iliÅŸkin gözlemlerini Rusya'nın Orenburg ÅŸehrinde çıkarılan “Vakit” gazetesinde neÅŸretmiÅŸ. Akçura Beyrut, Yafa, Tel Aviv ve Kudüs'te mola vermiÅŸ, fikir, eÄŸitim ve basın hayatını incelemiÅŸ, ÅŸehirlerin önde gelen isimleriyle sohbetler yapmış.

“Ötüken Yayınevi” Akçura'nın gezi notlarını “Suriye ve Filistin Mektupları” baÅŸlığıyla neÅŸretti. Gezinin “Balkan SavaÅŸları” devam ettiÄŸi sırada gerçekleÅŸtiÄŸini hatırlatalım. Bir yıl kadar sonra da Osmanlı Devleti “Birinci Dünya Savaşı”na sürüklenecektir. Akçura'nın böyle önemli bir zaman aralığında yaptığı gözlemler günümüz açısından da önemli mesajlar içeriyor. Akçura'nın gezi notları binlerce ÅŸehit verilerek kazanılan toprakların yine binlerce ÅŸehit verilerek, bir oldu-bittiyle elden çıkmasının alt yapısının nasıl oluÅŸturulduÄŸunun birkaç yıl önceki halini etraflıca tasvir ediyor.

Gittiği şehirlerde gazeteleri, fikir kulüplerini ve mektepleri ziyaret eden Yusuf Akçura'nın gördüğü manzara iç açıcı değildir. Müslüman mektepleriyle misyoner mektepleri arasında uçurumlar vardır. Amerikan, İngiliz ve Fransız misyoner okullarının Arap siyasi, sosyal ve kültürel hayatı üzerindeki etkisini bizzat müşâhede eden Akçura Batı'nın Suriye'ye ilişkin emelleri hakkında bakın neler diyor:

“Osmanlı orduları Rumeli'de yenilip, devletin kuvveti, kıymeti azalınca, Avrupa devletlerinin her biri Türkiye'nin bir tarafından bir parça kopartmaya karar verip bu iÅŸe baÅŸlamışlar. Fransızlar, Ä°ngilizler, yüzyıldan fazla bir zamandan beri, Suriye ve Filistin taraflarını Türkiye'nin taksiminde kendilerine düşecek bir parça diye hesaplayıp geldiklerinden, bu bölgede bazı faaliyetlerde de bulunuyorlarmış. Yani Türkiye yenilince Suriye'nin Türkiye'nin elinde kalması ÅŸÃ¼pheli olmaya baÅŸlamış.”

Yusuf Akçura Osmanlı payitahtı Ä°stanbul'un Arap ÅŸehirleri üzerindeki medenî etkisini kaybettiÄŸini gözlemliyor. Gördüğü manzaralardan üzüntüye kapılarak, “ÅŸimdiki zamanda bir yere sahip olup yaÅŸayabilmek için o yerin medeniyetçe hakimi ve hadîmi olmak lazım” diyor. Önceleri dinde birlikten hasıl olan rabıta, muhabbet çok azalmıştır. Arap aydınları gözlerini Batı'ya çevirmiÅŸtir. Akçura'nın ifadesiyle Beyrut kültür bakımından Ä°stanbul'a hiç bakmıyor. Onun yöneldiÄŸi medeniyet kıblesi, Paris ile Kahire'dir. Beyrut ve havalisine gazeteler, kitaplar, tiyatrolar, sinemalar, oyunlar, evler, giyimler, gayeler, hepsi Paris ile Kahire'den, bazen Kahire üzerinden Londra'dan geliyor..

Akçura, Suriye ve Filistinde gördüğü olumsuz geliÅŸmelerde “Ecnebi parmağı”na dikkat çekmekle birlikte devlete de büyük mesuliyet yüklüyor. Yafa ve Tel Aviv'de gördüğü manzaraysa 'gelecekteki Ä°srail'in adeta minyatürüdür. “Siyonizm”in fikir babası Theodor Herzl adına kurulan bir liseyi de ziyaret eden Akçura, “Åžimdi dünyanın her tarafında siyaset 'mektep siyaseti'dir. Yahudiler de bunu tatbik ediyorlar, ileride Filistine sahip olmak, Siyonizmi hangi manada olursa olsun, kuvveden fiile Ã§Ä±karmak için mektepler yapıyorlar” diyerek ikazlarda bulunuyor. Ä°stanbul'daki hükümet çevrelerinin Filistin'de Yahudi devleti kurulmak istenildiÄŸine iliÅŸkin iddialara gülüp geçtiklerini hayıflanarak hatırlatan Akçura, Siyonizmin kısa sürede hedefine ulaÅŸacağını tahmin ediyor. Akçura, Müslümanların halini tasvir ederken yer yer öfkeleniyor. Ben de Akçura'yı okurken, “aradan bunca yıl geçmiÅŸ, tarihten hiçbir ders çıkarmamışız” diyerek tabii ki daha fazla öfkelendim.

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.